چرا برخی عطرها باعث سردرد می‌شوند؟ راز پشت میگرن عطری
آیا تابه‌حال پس از مواجهه با عطر کسی در آسانسور، آن ضربان ناگهانی و آزاردهنده را در شقیقه‌ها احساس کرده‌اید؟ آیا برای شما هم پیش آمده که یک عطر جذاب را با شور و شوق خریداری کنید، اما با اولین استفاده از آن متوجه شوید که باعث سردرد شما می‌شود؟ این مشکل فقط به شما محدود نیست. سردردهای ناشی از عطر یا میگرن عطری جزو مشکلات رایج امروزی هستند و بسیاری از افراد با درجات مختلفی از این مشکل درگیرند.
عطری که می‌تواند برای بعضی افراد صرفا یک عطر دلپذیر و عالی باشد، شاید برای شخص دیگری واقعا دردسرساز شود. این ارتباط عجیب بین عطر و سردرد، چیزهایی زیادی را درباره نحوه پردازش عطرها توسط بدن نشان می‌دهد. رابطه بین عطرها و سردردها فقط روان‌شناختی نیست، زیرا شواهد علمی معتبر نشان می‌دهند که سیستم عصبی، ساختار شیمیایی مغز و آستانه‌های حساسیت فردی همواره نقش مهمی در این ماجرا دارند. در این مقاله دقیقا بررسی خواهیم کرد که چرا بعضی از عطرها باعث سردرد یا میگرن می‌شوند، درحالی که عوامل موثر در این مشکل را هم معرفی می‌کنیم و نکاتی هم درباره درمان یا پیشگیری از میگرن عطری و سردردهای ناشی از عطر هم خواهیم گفت. هم کسانی که خودشان با سردردهای ناشی از عطر درگیر هستند و هم کسانی که یکی از نزدیکانشان میگرن عطری دارد، با داشتن اطلاعات بیشتر در این زمینه می‌توانند بهتر در مورد استفاده از عطرها در زندگی خودشان تصمیم بگیرند.
عطرها چگونه بر مغز تاثیر می‌گذارند؟
رابطه ما با عطرها ساختاری منحصربه‌فرد و عمیقا متفاوت نسبت به دیگر حواس بشری دارد. برخلاف اطلاعات دیداری یا شنوایی، سیگنال‌های عطر مستقیما به مراکز عاطفی و حافظه‌ای مغز می‌روند، بدون اینکه از دریچه نظارت تالاموس عبور کنند، درحالی که تالاموس انواع دریافت‌های حسی دیگر را پردازش می‌کند. این مسیر مستقیم به‌سادگی برای ما توضیح می‌دهد که چرا عطرها می‌توانند واکنش‌های عاطفی سریع و عمیقی را ایجاد کنند و باعث شوند که خاطرات شفاف به‌طور ناگهانی در ذهن ما بیدار شوند.
وقتی که بوی یک عطر را استشمام می‌کنید، مولکول‌های معطر از مجرای بینی به اپیتلیوم بویایی می‌روند؛ یعنی قسمتی از بافت اختصاصی بویایی که در بالای حفره بینی قرار دارد. در اینجاست که سلول‌های گیرنده درواقع این مولکول‌ها را شناسایی می‌کنند و سیگنال‌ها را در امتداد عصب بویایی به پیاز بویایی مغز انتقال می‌دهند. در ادامه نیز این سیگنال‌ها به سیستم لیمبیک می‌روند ــ یعنی مجموعه‌ای از ساختارهای مغزی که با احساسات، حافظه و رانه‌های بنیادین حیات مرتبط هستند.
سیستم لیمبیک شامل بخش آمیگدال می‌شود که مسئولیت پردازش احساسات را بر عهده دارد، درحالی که هیپوکامپ هم به‌عنوان عضو دیگر این سیستم باید شکل‌گیری حافظه را مدیریت کند. این ارتباط مستقیم به‌سادگی نشان می‌دهد که چرا یک عطر خاص می‌تواند سریعا بوی خانه مادربزرگ را به یاد شما بیاورد یا به‌طور ناخودآگاه باعث آشفتگی یا آرامش شما شود. این پدیده را اغلب با اصطلاح «تاثیر پروستی» می‌شناسند که درواقع از نام مارسل پروست گرفته شده است؛ همان رمان‌نویس فرانسوی مشهور و نویسنده رمان چندجلدی «در جست‌وجوی زمان ازدست‌رفته» که در ابتدای همین رمان برای ما توصیف کرد که چگونه بوی کلوچه مادلین، انبوهی از خاطرات کودکی را بیدار کرد.
تحقیقات علمی جدید با استفاده از MRI نشان داده‌اند که وقتی چیزی را بو می‌کنیم، مغز ما آن بو را پردازش نمی‌کند، بلکه آن بو درواقع قسمت‌های مربوط به احساسات و حافظه را به‌طور همزمان در مغز فعال می‌سازد. برای مثال، بوی قهوه صرفا بوی قهوه نیست، زیرا می‌تواند تداعی‌های مربوط به روتین‌های صبحگاهی، افزایش انرژی، کافه مورد علاقه و احساس آرامش را به‌طور همزمان در مغز فعال کند.
اما همین واکنش‌های مغزی قدرتمند و فوری می‌تواند برای بعضی افراد مشکل‌ساز شود. وقتی که بعضی از مولکول‌های معطر درواقع واکنش عصبی شدیدی را برانگیخته می‌کنند، ممکن است که فرد با سردرد، حالت تهوع یا علائم دیگر مواجه شود. پس همان مسیر عصبی مستقیم که عطرها را به مخلوقاتی بسیار خاطره‌انگیز تبدیل می‌کند، همزمان می‌تواند برای افراد شدیدا حساس نیز دردساز باشد و مشکل حساسیت عصبی به ادکلن را به‌وجود بیاورد. مطالعات علمی نشان می‌دهند افرادی که از میگرن رنج می‌برند یا عملکرد مغزی آنها در زمینه پردازش دریافت‌های حسی شدید است، معمولا بیشتر در معرض ابتلا به سردردهای ناشی از عطر یا میگرن عطری قرار می‌گیرند.
با درک این ارتباط ویژه میان عطر و مغز می‌توان دریافت که واکنش‌های منفی بعضی افراد نسبت به عطرها واقعیت دارد و حساسیت عصبی به ادکلن را نباید نوعی تلقین یا تصور ذهنی دانست. پس سردردهای ناشی از عطر یا میگرن عطری به‌خاطر فرایندهای واقعی خاصی در ساختارهای مغزی و عصبی شکل می‌گیرند و تعاملات پیچیده بین سیستم بویایی، ساختار بویایی و شبکه‌های پردازش درد در پدید آمدن آن نقش دارند.
چرا عطرها باعث سردرد می‌شوند؟
سردردهای ناشی از عطر یا میگرن عطری صرفا به‌دلیل دوست نداشتن بعضی از عطرها اتفاق نمی‌افتد. این مشکل به‌دلیل مکانیسم‌های فیزیولوژیک خاصی شکل می‌گیرد که می‌توانند باعث ناراحتی و رنج واقعی در میان افراد مستعد این مشکل شوند. بیایید با همدیگر عوامل اصلی و برجسته‌ای که می‌توانند یک عطر دلپذیر را به تجربه‌ای دردناک و آزاردهنده تبدیل کنند، بررسی کنیم.
۱. مواد شیمیایی موجود در عطرها
عطرهای مدرن دارای ساختارهای شیمیایی پیچیده‌ای هستند که می‌توانند از ده‌ها تا صدها عنصر و ماده مختلف شکل بگیرند. درحالی که بسیاری از این مواد اولیه در خلق عطرهای زیبا و جذاب نقش دارند، اما بعضی از آنها نیز می‌توانند باعث سردرد در افراد درگیر با حساسیت عصبی به ادکلن شوند.
ترکیبات مصنوعی معمولا مهم‌ترین عناصری هستند که از این نظر مشکل‌ساز می‌شوند. ترکیباتی مانند فتالات‌ها (که به‌عنوان تثبیت‌کننده برای افزایش ماندگاری عطرها کاربرد دارند)، آلدهیدها (که بوی تمیزی، پاکیزگی و طراوت ایجاد می‌کنند) و بعضی از الکل‌ها می‌توانند برای بعضی افراد مانند یک عامل محرک عمل کنند. این ترکیبات شیمیایی می‌توانند گیرنده‌های درد را در مجاری بینی و سینوس‌ها تحریک کنند یا واکنش‌های التهابی خاصی را برانگیزند که درنهایت به سردرد منتهی می‌شوند.
ترکیبات آلی فرار (VOCs) در عطرها به‌راحتی در دمای اتاق تبخیر می‌شوند و مولکول‌هایی را در هوا آزاد می‌کنند که درنهایت وارد مجرای بینی خواهند شد. اگرچه این فرایند تبخیر درواقع همان فرایندی است که بوییدن عطرها را برای ما امکان‌پذیر می‌کند، اما همچنین به این معنی است که این ترکیبات شیمیایی می‌توانند وارد سیستم تنفسی شوند و باعث تحریکات مختلفی شوند. مطالعات نشان داده‌اند که هرچقدر تراکم VOCs در فضاهای بسته بالاتر باشد، احتمال مواجهه با سردردهای ناشی از عطر یا میگرن عطری بیشتر خواهد شد.
آلرژن‌ها نیز عوامل دیگری هستند که در شکل‌گیری میگرن عطری نقش دارند. بسیاری از عطرها حاوی ترکیباتی هستند که می‌توانند در گروه آلرژن‌ها یا ترکیبات حساسیت‌زا قرار بگیرند، مانند لیمونن، لینالول یا اوژنول. کسانی که حساسیت عصبی به ادکلن دارند، به‌واسطه تماس با همین ترکیبات درنهایت با واکنش‌های سیستم ایمنی مواجه می‌شوند. این واکنش‌ها شامل التهاب، فشار سینوسی و سردرد هستند. حتی اگر حساسیت شما به اندازه‌ای نباشد که باعث کهیر یا علائم تنفسی شود، بدن همچنان می‌تواند شما را با واکنش‌های التهابی خفیف‌تر درگیر کند که سردرد یکی از مهم‌ترین آنها است.
مواد نگهدارنده و حلال‌ها نیز که در فرمولاسیون عطرها نقش دارند، عامل مشکل‌ساز بعدی هستند. اگرچه این عناصر برای پایداری محصول و حفظ عملکرد مطلوبش ضروری هستند، اما می‌توانند بار شیمیایی عطرها را افزایش بدهند. ترکیباتی مانند BHT (بوتیله هیدروکسی تولوئن) یا بعضی از گلیکول‌ها ممکن است که در خود عطر نقشی نداشته باشند، اما همچنان می‌توانند افراد دارای حساسیت عصبی به ادکلن را دچار مشکل کنند.
برای کسانی که دچار حساسیت نسبت به مواد شیمیایی هستند، محصولات طبیعی همیشه گزینه بهتر محسوب نمی‌شوند. حتی عطرهای ۱۰۰ ٪ طبیعی هم می‌توانند حاوی آلرژن‌ها و محرک‌های قوی باشند. اسانس‌های روغنی یا عصاره‌های معطر مانند یاس، گل یلانگ و نعناع هندی حاوی ترکیبات طبیعی خاصی هستند که اتفاقا به اندازه مواد مصنوعی می‌توانند باعث بروز سردرد یا میگرن عطری در افراد دارای حساسیت عصبی به ادکلن شوند.
داشتن اطلاعات روشن و کافی درباره ساختار شیمیایی عطرها به درک این موضوع کمک می‌کند که چرا بعضی عطرها بیشتر از سایر عطرها باعث مشکلاتی مانند سردرد می‌شوند. عطرهایی که غلظت بالایی از پایدارکننده‌های مصنوعی و آلدهیدهای قوی دارند یا حاوی اسانس‌های روغنی حساسیت‌زا هستند، قطعا می‌توانند احتمال بروز سردردهای ناشی از عطر یا میگرن عطری را در افراد مستعد افزایش بدهند.
خوشبختانه، صنعت عطرسازی در طی سال‌های اخیر نسبت به این حساسیت‌ها با آگاهی و مسئولیت‌پذیری بیشتری عمل می‌کند. بسیاری از برندها اکنون محصولات ضدآلرژی یا فرمولاسیون‌های عاری از مواد محرک مانند فتالات‌ها و بعضی از نگهدارنده‌های مصنوعی دارند. برای افرادی که حساسیت شیمیایی دارند، این محصولات اساسا ملایم‌تر و بهتر هستند و احتمالا می‌توانند لذت بردن از عطرها را بدون مواجهه با عوارض جانبی امکان‌پذیر کنند.
۲. تحریک عصبی
سیستم بویایی ما ذاتا حساس است و می‌تواند سریعا هزاران رایحه مختلف را در غلظت‌های بسیار کم شناسایی کند. با این‌حال، این حساسیت همیشه بهایی دارد ــ یعنی سیستم بویایی ما سریعا اشباع می‌شود، مخصوصا اگر در معرض تماس با عطرهای بسیار پیچیده یا خیلی سنگین و غلیظ قرار بگیرد.
وقتی که با یک عطر غلیظ و سنگین مواجه می‌شوید، عصب‌های بویایی می‌توانند بیش‌ازحد تحریک شوند و در وضعیت اشباع قرار بگیرند. این سلول‌های عصبی ویژه مستقیما به مغز متصل هستند و اگر در وضعیت اشباع با مولکول‌های معطر قرار بگیرند، نوعی واکنش استرسی را در سیستم عصبی ایجاد می‌کنند. این تحریک بیش‌ازحد عصبی می‌تواند خودش را در قالب سردرد نشان بدهد، مخصوصا در میان کسانی که سیستم عصبی حساس دارند. در همین‌جاست که اصطلاح حساسیت عصبی به ادکلن معنا پیدا می‌کند.
مفهوم اضافه‌بار حسی یا دریافت‌های حسی بیش‌ازحد را نباید غیرواقعی تلقی کرد. همان‌طور که نورهای چشمک‌زن بسیار روشن می‌توانند باعث سردرد در میان افراد مبتلا به میگرن شوند، عطرهای غلیظ و سنگین هم می‌توانند سیستم عصبی را تحت فشار بگذارند و باعث میگرن عطری شوند. به همین دلیل است که تماس با عطرهای بسیار غلیظ در محیط‌ها بسته یا ترکیب شدن چندین عطر غلیظ در فضاهای همگانی (مثل پیشخوان‌های عطرفروشی) می‌تواند باعث بروز سردرد در میان بعضی افراد شود.
مدت‌زمان تماس با عطرها هم نقش مهمی در بروز میگرن عطری یا سردردهای ناشی از عطر دارد. شاید تماس کوتاه‌مدت و گذرا با یک عطر سنگین برای همه تحمل‌پذیر و عادی باشد، اما تماس طولانی‌مدت با چنین عطرهایی درنهایت می‌تواند نوعی خستگی عصبی را به‌وجود بیاورد و باعث سردرد شود. بنابراین عجیب نیست که اگر برای ساعات طولانی در کنار کسی قرار بگیرید که عطر غلیظی زده است یا اگر در خانه همیشه در معرض تماس با عطرها باشید، با مشکل سردرد یا میگرن عطری مواجه شوید.
پیچیدگی یک عطر نیز می‌تواند پیامدهای این مشکل را تشدید کند. عطرهای مدرن و امروزی حاوی ده‌ها یا صدها عنصر مختلف هستند و بعضی از آنها واقعا نمایه بویایی بسیار پیچیده‌ای دارند. هر کدام از عناصر نهفته در این نمایه بویایی درواقع گیرنده‌های بویایی مختلف را تحریک می‌کنند، بار عصبی واردشده به مغز را افزایش می‌دهند و درنتیجه احتمال مواجهه با سردردهای ناشی از عطر یا میگرن عصبی را (مخصوصا در میان افراد دارای حساسیت عصبی به ادکلن) بالا می‌برند.
کسانی که حساسیت عصبی به ادکلن دارند، پس از مواجهه با عطرهای غلیظ ممکن است که با اختلال در عصب سه‌قلو مواجه شوند که رشته‌هایی هم در مجرای بینی دارد. این عصب می‌تواند به بعضی از ترکیبات فرار موجود در عطرها واکنش نشان بدهد و حتی پس از مواجهه با عطرها در غلظت‌های بسیار کم نیز فرد دارای حساسیت عصبی به ادکلن را با مشکلاتی مانند سردرد درگیر کند.
افراد مستعد میگرن عطری یا دارای حساسیت عصبی به ادکلن برای به‌حداقل‌رساندن خطر تحریک بیش‌ازحد عصب‌ها باید عطرهای ساده‌تری را انتخاب کنند که حاوی مواد اولیه و ترکیبات کم‌تعدادتری هستند. استفاده محدود و بسیار کم از عطرها و انتخاب عطرهایی که فرمولاسیون ضدحساسیت دارند هم به کاهش تحریکات عصبی در این افراد کمک می‌کند.
۳. تغییرات در رگ‌های خونی
بعضی از ترکیبات به‌کاررفته در فرمولاسیون عطرها می‌توانند باعث تغییرات عروقی در مغز شوند، شبیه به اتفاقی که در فرایند میگرن تکرار می‌شود. به همین دلیل هم برای بسیاری از کسانی که با سردردهای ناشی از عطر مواجه می‌شوند، مکانیسم این مشکل تا حدود زیادی به مکانیسم حملات میگرن شباهت دارد، حتی اگر شدت درد به‌اندازه دردهای میگرنی نباشد.
وقتی که در معرض عطرهای محرک قرار می‌گیریم، رگ‌های خونی در مغز می‌توانند در اثر این اتفاق دچار انبساط یا انقباض شوند. این واکنش در ساختار عروقی مغز می‌تواند گیرنده‌های درد در جداره‌های رگ‌های خونی را فعال کند و درنهایت به سردرد یا میگرن عطری منتهی شود. سیستم عروقی سه‌قلو که در میگرن نقش دارد، می‌تواند نسبت به بعضی از ترکیبات فرار نهفته در عطرها واکنش منفی نشان بدهد.
مطالعات هم نشان داده‌اند که بعضی از اجزای نهفته در عطرها اساسا بیشتر باعث تحریک این نوع از واکنش‌ها در ساختار عروقی مغز می‌شوند. نت‌های گلی غلیظ (مثل یاس یا گل برف)، آکوردهای سنگین کهربایی و ترکیبات غلیظ مشک همگی با افزایش احتمال مواجهه با سردردهای ناشی از عطر مرتبط هستند. این عناصر حاوی ترکیبات شیمیایی خاصی هستند که می‌توانند برای گیرنده‌های خاصی که در تنظیم حالت رگ‌های خونی نقش دارند، تاثیرات منفی داشته باشند.
همین مکانیسم عروقی نشان می‌دهد که چرا افرادی که سابقه میگرن دارند، اغلب با حساسیت بیشتری نسبت به عطرها درگیر هستند. رگ‌های خونی در مغز این افراد اساسا نسبت به محرک‌های محیطی حساس‌تر هستند و درنتیجه جریان خون در مغز آنها را شدیدا نسبت به عطرها حساس می‌کنند.
فضاهای بسته‌ای که اغلب در آنها با عطرها مواجه می‌شویم، می‌توانند این تاثیرگذاری منفی را تشدید کنند. در آسانسورها، در فضاهای اداری کوچک یا در انواع وسایل نقلیه، غلظت مولکول‌های عطر می‌تواند افزایش یابد و درنهایت احتمال تغییرات سریع در وضعیت عروق خونی مغز را بیشتر کند. به همین دلیل هم بعضی افراد می‌گویند که پس از جابه‌جا شدن با آسانسور در طبقات یک ساختمان و مواجهه با یک عطر غلیظ دچار سردرد می‌شوند.
درک این ارتباط بین عروق خونی مغز و عطرها می‌تواند به شما کمک کند تا بهتر از خودتان محافظت کنید. همان‌طور که مبتلایان به میگرن به‌مرور زمان یاد می‌گیرند که چطور از محرک‌های دردسرسار دور بمانند، افراد مستعد سردردهای ناشی از عطر هم می‌توانند از عطرهای حساسیت‌برانگیز یا نت‌های مشکل‌سازی که باعث بروز علائم در آنان می‌شوند، دوری کنند.
۴. حساسیت به عطر
حساسیت فردی به عطرها از فردی به فرد دیگر متفاوت است و گاهی این تفاوت به درجه بسیار زیادی می‌رسد. پس آنچه که باعث سردرد شدید در یک فرد می‌شود، ممکن است که برای فردی دیگر کاملا خوشایند باشد. این تفاوت به‌هیچ‌وجه خیالی یا تلقینی نیست، بلکه تفاوت‌های واقعی در واکنش‌های فیزیولوژیک نسبت به عطرها را نشان می‌دهد.
عوامل متعددی در افزایش حساسیت نسبت به عطرها نقش دارند. افراد مبتلا به آسم، آلرژی یا حساسیت‌های شیمیایی متعدد، معمولا واکنش‌پذیری بیشتری نسبت به عطرها دارند. در این شرایط ممکن است که فرد با واکنش‌های شدید سیستم ایمنی مواجه شود که مولکول‌های معطر را به‌عنوان تهدید درک می‌کنند.
عوامل ژنتیکی هم نقش مهمی در حساسیت به عطر دارند. محققان در مطالعات دهه‌های اخیر توانسته‌اند تفاوت‌هایی را در ژن‌های گیرنده بوها شناسایی کنند که بر شدت دریافت‌های هر فرد از بوهای مختلف تاثیر می‌گذارند. یعنی بعضی افراد به‌دلیل ساختار ژنتیکی خودشان واقعا یک عطر را بسیار عمیق‌تر و چندوجهی‌تر از دیگران احساس می‌کنند.
تغییرات هورمونی هم می‌توانند بر حساسیت نسبت به عطرها تاثیرگذار باشند. بسیاری از خانم‌های باردار گزارش کرده‌اند که در دوران بارداری یا در مقاطع خاصی از چرخه قاعدگی خودشان (یعنی زمانی که سطح هورمون‌ها شدیدا دچار نوسان می‌شود)، حساسیت بیشتری به بوها دارند. همین ارتباط هورمونی به ما نشان می‌دهد که چرا زنان اساسا بیشتر از مردان با سردردهای ناشی از عطر یا میگرن عطری مواجه می‌شوند.
گذشته از اینها، اگر بعضی از عطرها یا نت‌ها با اتفاقات و تجربیات منفی گره خورده باشند (مثلا یک عطر بتواند دوران بیماری یا موقعیت‌های استرس‌زا را به یاد بیاورد)، ممکن است که مغز نوعی واکنش شرطی را از خودش بروز بدهد. در این شرایط، فرد باز هم با علائمی مانند سردرد مواجه می‌شود و می‌توان گفت که با مشکل حساسیت عصبی به ادکلن مواجه است.
کسانی که ذاتا حساسیت‌پذیری شدیدی نسبت به عطرها دارند، پس از مواجهه با عطرهای ظریف و ملایم هم دچار مشکلاتی مانند سردرد می‌شوند. پس پیدا کردن آستانه حساسیت شخصی هر فرد نسبت به عطرها، کلید مدیریت سردردهای ناشی از عطر یا میگرن عطری است، درحالی که پیشگیری از سردرد عطری هم به همین نکته بستگی دارد. بعضی از افراد شدیدا حساس درنهایت به این نتیجه می‌رسند که باید به‌طور کلی از همه عطرها دوری کنند، درحالی که بعضی از آنها می‌توانند عطرهای ملایم و با غلظت کم را تحمل کنند.
تشخیص و درمان حساسیت عطر
کسانی که همیشه پس از تماس با عطرها دچار سردردهای شدید می‌شوند، باید در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنند تا فرایند تشخیص و درمان احتمالی را سریع‌تر سپری کنند. درواقع پزشکان می‌توانند تشخیص بدهند که آیا سردردهای ناشی از عطر، بخشی از یک بیماری یا مشکل بزرگ‌تر مانند میگرن، آلرژی یا حساسیت شیمیایی هستند یا نه. اگر فرایند تشخیص به‌درستی پیش برود، پزشک در ادامه می‌تواند رویکردهای درمانی اثربخش و مفیدی را برای شما در نظر بگیرد.
اگر سردردهای ناشی از عطر بسیار شدید باشند، دفعات تکرار آنها زیاد باشد و همچنین با علائم عصب‌شناختی مانند اختلالات بینایی، سرگیچه و حالت تهوع همراه باشند، باید در اولین فرصت برای تشخیص و درمان حساسیت عطر به متخصصان مغز و اعصاب مراجعه کنید. این متخصصان می‌توانند آزمایش‌ها و تست‌های تخصصی را برای شما در نظر بگیرند و در صورت لزوم نیز درمان‌های تخصصی متمرکز بر جنبه‌های عصب‌شناختی را برای شما تجویز کنند.
اگر هم میگرن عطری شما با علائم آلرژی همراه است (مانند عطسه، سوزش چشم، آبریزش بینی و...) بهتر است که نزد متخصصان آلرژی بروید. این متخصصان می‌توانند محرک‌های آلرژیکی که باعث واکنش‌های منفی در بدن شما می‌شوند را شناسایی کنند و در ادامه داروهای مناسب یا شیوه‌های درمانی اثربخش را برای شما تجویز کنند.
در مورد داروهایی که دریافت می‌کنید یا زمان استفاده از آنها هم می‌توانید با پزشکان مشورت کنید. مثلا بعضی افراد اگر قبل از تماس با عطرها از داروی آنتی‌هیستامین استفاده کنند، می‌توانند واکنش‌های منفی آلرژیک خودشان را کاهش بدهند. بعضی افراد هم که سردردهای ناشی از عطر آنها اساسا الگوی میگرنی دارد، می‌توانند از داروهای مخصوص میگرن استفاده کنند و به نتیجه خوبی برسند. البته استفاده از همه این داروها فقط باید طبق دستور پزشک و در فرایند تشخیص و درمان حساسیت عطر انجام بگیرد.
برای اینکه فرایند تشخیص و درمان حساسیت عطر با کیفیت بهتری پیش برود، بهتر است که یک دفترچه یادداشت بردارید و طی یک بازه زمانی چندهفته‌ای در آن بنویسید که دقیقا کدام عطرها یا کدام نت‌ها باعث سردرد شما می‌شوند. به‌علاوه، باید شدت و مدت‌زمان سردردها را هم طی یک بازه زمانی چندهفته‌ای یادداشت کنید. این اطلاعات برای پزشکانی که می‌خواهند علت حساسیت شما به عطر را پیدا کنند و همچنین الگوی واکنش‌های منفی را بدانند، بسیار ارزشمند و مفید است.
اگر حساسیت عصبی به ادکلن یا حساسیت به عطر اساسا به کیفیت زندگی شما آسیب زده است یا باعث اضطراب آزاردهنده می‌شود، حتما به متخصصان سلامت روان مراجعه کنید. استراتژی‌های شناختی‌ـ‌رفتاری می‌توانند به شما در پیدا کردن روش‌های مناسب برای مقابله با موقعیت‌های سخت و کاهش استرس ناشی از تماس با عطرها کمک کنند.
درمان فوری سردردهای ناشی از عطر
فرض کنید که همین الان با میگرن عطری یا سردردهای ناشی از عطر مواجه شده‌اید. اصلا وحشت نکنید! با چند ترفند ساده می‌توانید مشکل را به حداقل برسانید یا اساسا آن را برطرف کنید:
۱. از منبع عطر دور بمانید: این نکته بسیار مهم است و باید کاملا جدی گرفته شود. پس فورا از منبع عطر دور شوید. اگر در فضای بسته هستید، خودتان را به دستگاه تهویه هوا مانند کولر برسانید یا برای دریافت هوای تازه از فضای بسته بیرون بروید. اگر عطر روی لباس شما پخش شده است، حتما لباستان را عوض کنید و پوستتان را هم بشویید.
۲. هوای تازه و تازه‌سازی هوا: سریعا پنجره‌های خانه را باز کنید، کولر را روشن بگذارید و خودتان چند دقیقه بیرون از خانه قدم بزنید. پراکنده کردن مولکول‌های معطر از فضای بسته بسیار مهم است.
۳. آب بنوشید: ابتلای بدن به کم‌آبی می‌تواند سردرد را تشدید کند. پس زودتر یک لیوان آب بنوشید. چای‌های گیاهی مانند دمنوش نعناع یا دمنوش زنجبیل هم به‌دلیل خواص ضدالتهابی خودشان می‌توانند تاثیر تسکین‌بخش داشته باشند.
۴. کمپرس سرد را امتحان کنید: با مقداری یخ و یک پارچه تمیز و نرم، یک کمپرس سرد درست کنید. بعد کمپرس سرد را روی پیشانی یا پشت گردن بگذارید. کاهش دمای این قسمت‌های خاص از سر می‌تواند به انقباض رگ‌های خونی و تسکین سردرد کمک کند.
۵. در یک مکان آرام و تاریک استراحت کنید: اگر امکانش هست، چند دقیقه در یک اتاق آرام و تاریک استراحت کنید و چشم‌ها را ببندید. کاهش دریافت‌های حسی می‌تواند به آرام کردن سیستم عصبی کمک کند.
۶. از داروهای بدون نسخه کاهنده درد استفاده کنید: اگر درجه سردرد شما خفیف تا متوسط باشد، داروهایی مانند ایبوپروفن، استامینوفن یا ناپروکسن می‌توانند به کنترل درد کمک کنند. البته در مصرف این داروها به‌هیچ‌وجه زیاده‌روی نکنید.
پیشگیری از سردرد عطری
۱. محرک‌ها را شناسایی کنید
- دفترچه یادداشت عطرها: یک دفترچه یادداشت کوچک تهیه کنید و زمانی که با سردردهای ناشی از عطر مواجه می‌شوید، نام نت‌های مرتبط با سردرد و احساسی که به شما می‌دهند را یادداشت کنید. به‌مرور زمان می‌توانید به یک الگوی واکنشی خاص برسید. شاید واکنش شما به مشک‌های سنگین یا آکوردهای گل‌فام خاص محدود باشد.
- به عبارت «معطر» روی محصولات مختلف حساس باشید: در استفاده از محصولاتی (مانند صابون‌ها و شوینده‌ها) که امروزه عبارت «معطر» را روی بسته‌بندی خودشان درج می‌کنند (یعنی از دو عبارت fragrance یا parfum استفاده می‌کنند)، احتیاط کنید. این عبارت معمولا نشان می‌دهد که ترکیب پیچیده و متنوعی از عناصر شیمیایی مختلف در آن محصول وجود دارند که بعضی از آنها می‌توانند جزو عوامل محرک سردرد باشند.
- تست حساسیت را جدی بگیرید: قبل از اینکه یک عطر جدید خریداری کنید، مقداری از آن را روی قسمت کوچکی از پوست خودتان اسپری کنید تا بتوانید واکنش‌های احتمالی خودتان را طی چند ساعت تحت نظر بگیرید.
۲. از عطرهایی با عنوان Clean و Hypoallergenic استفاده کنید
- عطر clean: صنعت زیبایی درحال تکامل است و بسیاری از برندها اکنون از فرمولاسیون clean پیروی می‌کنند؛ یعنی از به‌کارگیری ترکیبات حساسیت‌زا یا محرک در عطرها خودداری می‌کنند.
- عطر Hypoallergenic یا ضدحساسیت: این عطرها به شیوه‌ای فرمول‌بندی شده‌اند که خطر بروز واکنش‌های آلرژیک و حساسیت‌های احتمالی را تا حدود زیادی کاهش بدهند. میزان ترکیبات مصنوعی در این عطرها معمولا کم است و فرمولاسیون آنها بر ترکیبات طبیعی و ملایم تمرکز می‌کند.
۳. از عطرها با شیوه صحیح استفاده کنید
- استفاده هدفمند: برای پیشگیری از سردرد عطری، عطرها را روی لباس یا روی نقاط نبض اسپری کنید، اما به‌هیچ‌وجه آنها را روی قفسه سینه یا نزدیک صورت اسپری نکنید، زیرا در این صورت ترکیبات معطر خیلی سریع‌تر وارد بینی و مجرای تنفسی می‌شوند.
- موها و لباس: بعضی افراد می‌گویند که اگر عطرها را فقط روی موها یا لباس اسپری کنند، با مشکل سردردهای ناشی از عطر یا میگرن عطری مواجه نمی‌وشند. بنابراین شما هم برای پیشگیری از سردرد عطری می‌توانید این ترفند را امتحان کنید.
- کاهش دادن میزان استفاده از عطر: استفاده از عطر را فقط با یک اسپری شروع کنید. در صورت نیاز، در ادامه روز می‌توانید باز هم از عطر استفاده کنید تا سیستم عصبی شما به‌مرور زمان با بوی عطر هماهنگ شود.
۴. محیط خانه یا محل کار را بهینه‌سازی کنید
- تهویه هوا در خانه یا محل کار: برای پیشگیری از سردرد عطری در درجه اول باید مطمئن شوید که هوای تازه در محیط خانه یا محل کارتان جریان دارد. اگر عطر همکارتان باعث میگرن عطری شما می‌شود، می‌توانید یک پنکه رومیزی کوچک برای خودتان تهیه کنید تا مولکول‌های معطر را از شما دور کند.
- مشکل خودتان را بیان کنید: اگر حساسیت شدید به عطر دارید یا با مشکل حساسیت عصبی به ادکلن درگیر هستید، حتما این مشکل را کاملا مودبانه و محترمانه به دوستان، اعضای خانواده و همکاران خودتان اطلاع بدهید. بیشتر افراد اگر بدانند که سلامتی شما تحت تاثیر این موضوع قرار دارد، از همکاری با شما برای ارتقای کیفیت زندگی‌تان دریغ نمی‌کنند.
عطرهای سمی و مضر: چگونه سلامت خود را حفظ کنیم؟
چگونه عطر می‌تواند حافظه را بازگرداند؟ درمان آلزایمر با عطرندا احمدلو
