سگها میتوانند زمان را بو کنند. تغییرات سیستماتیک در بوها ممکن است به سگها اجازه دهد تا گذر زمان را تشخیص دهند. در واقع، سگها نوعی ساعت کوچک در مغز خود دارند که به آنها اجازه میدهد زمان را تشخیص دهند حداقل، طبق گفته زیستشناسی رفتاری.
این فقط ریتم شبانهروزی آنها نیست. [این یک چرخه تقریباً 24 ساعته در فرآیندهای فیزیولوژیکی است که به نشانههایی مانند تغییرات نور و تاریکی در طول روز پاسخ میدهد.] نمونههای تاریخی از تواناییهای مشابه زمانسنجی در سگها وجود دارد. شاید یکی از معروفترین مثالها سگی به نام هاچیکو که متعلق به دکتر ایسابورو اوئنو، استاد دانشگاه توکیو، باشد. هاچیکو هر روز برای بدرقه صاحبش به ایستگاه قطار میرفت. سپس او فقط برای بازگشت به ایستگاه، هر بعد از ظهر به موقع برای استقبال از صاحبش آنجا را ترک میکرد. یک بعد از ظهر، پروفسور اوئنو برنگشت و او در توکیو فوت کرده بود. هاچیکو تا نیمه شب در ایستگاه منتظر ماند. روز بعد، و تقریباً به مدت 10 سال پس از فوت دکتر اوئنو، هر روز، هاچیکو دقیقاً در زمان مناسب به ایستگاه قطار در شیبویا آمد تا به قطاری که صاحبش همیشه با آن میرسید، برسد.
بنابراین، احتمالاً هاچیکو پس از همراهی عزیزش در هر صبح، به خانه برمیگشت. سپس او در خانه میماند تا زمانی که احساس کند زمان کافی گذشته است، بنابراین اکنون باید برای ملاقات با همراه انسانیِ خود یعنی صاحبش به موقع آنجا را ترک کند تا صاحبش را به خانه همراهی کند. این بدان معناست که سگها باید حسگرِ زمان به اندازه ی کافی دقیقی میداشتند تا بتوانند مدت زمان حضور انسانهای مورد علاقهشان در خارج از خانه را کنترل کنند.
اما آیا سگها واقعاً این درجه از درک گذر زمان را دارند؟
مطالعات زیادی برای پاسخ به این سوال انجام نشده است. شناختهشدهترین آنها توسط دو محقق از دانشگاه علوم کشاورزی سوئد در اوپسالا انجام شده است. محققانی به نام ترز رن و لیندا کیلینگ، ۱۲ صاحب سگ و سگهایشان را بررسی کردند. صاحبان سگها سگهای خود را برای مدت زمان بیشتری تنها میگذاشتند و محققان از واکنش سگها هنگام بازگشت صاحبانشان به خانه فیلمبرداری کردند. طبق نتایج آنها، سگها میتوانستند تفاوت بین دورههای زمانی کوتاه و بلند را تشخیص دهند، اما نمیتوانستند فواصل زمانی خاصتری را پردازش کنند. محققان دریافتند که سگها پس از دو ساعت دوری از دیدن صاحبانشان، در مقایسه با زمانی که صاحبشان آنها را فقط به مدت ۳۰ دقیقه تنها گذاشته بود، هیجانزدهتر بودند. با این حال، هیچ تفاوتی در واکنش سگ پس از غیبت دو ساعته در مقایسه با غیبت چهار ساعته وجود نداشت.
با این وجود، صدها گزارش روایی وجود دارد که در آنها مردم ادعا میکنند سگها میتوانند زمان را به خوبی تشخیص دهند تا هر روز، بازگشت صاحبشان از محل کار را پیشبینی کنند. سگها این موضوع را با منتظر ماندن در نزدیکیِ دربِ منزل یا پنجره، شاید ۱۵ یا ۲۰ دقیقه قبل از ورود فرد مورد نظرشان، نشان میدهند. اگرچه هر گزارش به تنهایی صرفاً یک روایت است، اما وزنِ این همه داستان مشابه نشان میدهد که ممکن است اتفاق واقعی در اینجا در حال رخ دادن باشد. اما اگر چنین است، چه نشانه یا مکانیسمی به سگها اجازه میدهد تا مدت زمانی را که صاحبشان دور بوده است، اندازهگیری کنند؟
الکساندرا هوروویتز، روانشناس کالج بارنارد در شهر نیویورک، معتقد است که پاسخ را میداند. او میگوید که سگها ممکن است تغییرات زمانی را بو بکشند. به عنوان مثال، او اشاره میکند که بسیاری از سگها میتوانند با تصمیم به حرکت از جایی که ضعیفترین (قدیمیترین) است به جایی که قویترین (جدیدترین) است، تشخیص دهند که به کدام سمتِ یک رد بو بروند، حتی اگر میزان تغییر در شدت بو در فاصله حدود دوازده قدم بسیار ناچیز باشد. از آنجایی که بوهای قویتر اغلب جدیدتر و بوهای ضعیفتر قدیمیتر هستند، این بدان معناست که وقتی سگها بوهای ضعیف را بو میکنند، در حال درک وقایع گذشته هستند. از آنجایی که سگها میتوانند هم بوهای جدید (قوی) و هم بوهای قدیمی (ضعیف) را تشخیص دهند، به این معنی است که آنها در واقع، وقایعی را درک میکنند که در فواصل زمانی رخ دادهاند.
بنابراین، بیایید نگاهی به موقعیتی بیندازیم که هر روز مجبورید برای رفتن به محل کار، خانه را ترک کنید. بوها با گذشت زمان تغییر میکنند و این معمولاً به شیوهای قابل پیشبینی اتفاق میافتد. وقتی از خانه بیرون میروید، شدت بوی شما در خانه با هر ساعتی که از خانه دور هستید، کاهش مییابد. این احتمال وجود دارد که سگِ شما از طریق تکرار ساده یاد گرفته باشد که وقتی بوی شما تا سطح خاصی ضعیف میشود، معمولاً در این زمان از دربِ منزل وارد میشوید. به عبارت دیگر، قدرت بوی باقیمانده ی شما در خانه، زمان بازگشت شما به خانه را پیشبینی میکند.
متأسفانه، هیچ مطالعهی علمی سیستماتیکی وجود ندارد که این فرضیه جذاب را آزمایش کرده باشد. با این حال، طبق برخی مطالعات نشان میدهد که از بین رفتن بوی بدن شما به عنوان نوعی ساعت عمل میکند که به سگ اجازه میدهد گذر زمان را بو بکشد و زمانِ بازگشتِ شما را مشخص کند. ایده ی پشت این آزمایش این است که اگر بتوانید به نحوی بوی انسان را در خانه تجدید یا تازه کنید، سگ زمانِ گذشته را کمتر از حد واقعی تخمین میزند و در زمان معمول هوشیار و منتظر نخواهد ماند.
(منبع: کتاب زیست روانشناسی عطرها، انتشار ۱۴۰۲)
سلام و عرض احترام جناب اسعدی بزرگوار
ممنون بابت مطالب مفیدی که به اشتراک میگذارید
فقط یک مورد اینکه اگه بو باعث میشده که هاچیکو زمان رفت و آمد استاد رو تشخیص بده چطور بعد از مرگ استاد بازهم این رویه رو تکرار میکرده ؟
و اینکه در روزهای بارونی و برفی هم این رویه برای سگها صدق میکنه؟
سلام و عرض احترام جناب اسعدی بزرگوار
ممنون بابت مطالب مفیدی که به اشتراک میگذارید
فقط یک مورد اینکه اگه بو باعث میشده که هاچیکو زمان رفت و آمد استاد رو تشخیص بده چطور بعد از مرگ استاد بازهم این رویه رو تکرار میکرده ؟
و اینکه در روزهای بارونی و برفی هم این رویه برای سگها صدق میکنه؟
با احترام و عرض ادب
ضمن سپاس از همراهی شما بانوی محترم عارضم که طبق تحقیقات علمی، سگها بوی صاحبشان را با توجه به کاهش شدت یا غلظت بوی آنها در خانه را بعنوان مقیاس زمان درک میکنند و برای همین، هاچیکو ۱۰ سال تمام هر روز از خانه تا ایستگاه قطار را طی میکرد تا بوی صاحبش را در آخرین روزی که حافظهی بویایی و عاطفی بهش داشت رو دوبارهسازی کند. بعبارتی هاچیکو این کار را تکرار میکرد و امید داشت که بلاخره بوی آشنای صاحبش را دوباره در آن مکان زمان، تشخیص خواهد داد.
برای روزهای بارانی و برفی هم تفاوتی نمیکنه چون هاچیکو بوی صاحبش را از قویترین بو در خانه تا ضعیفترین بو در ایستگاه قطار، حفظ کرده بود و دنبالهای از رد بوی صاحبش را از خانه (قویترین) تا ایستگاه قطار (ضعیف ترین)، جستجو میکرد.
این فرموده ی شما برای بویایی سگ هایی صدق میکند که آنها اولینبار یک بوی تعریف شده برای خودشان از روی پیراهن یا رد پای طی شده، جستجو کنند نه اینکه اون بو متعلق به صاحبش در زمان باشد. ضمن اینکه صاحب هاچیکو از خانه تا ایستگاه قطار را طی میکرد که معمولا در حین طی این مسافت، انسانها از رودخانه عبور نمیکنند که رد بوی آنها بخاطر آب شسته شود.
بهترین ها برای شما بانوی محترم...
سلام و عرض احترام مجدد جناب اسعدی بزرگوار
و ممنون بابت وقتیکه گذاشتید
جناب اسعدی بزرگوار من سوالم در مورد زمان دقیقی بود که هاچیکو متوجه میشد و به سراغ قطار میرفت و این رویه رو بعد از مرگ هم ادامه داد
بعد از مرگ که میزان بو نوسان ندارد که متوجه ساعت بازگشت بشه
و اگه فقط اون مسیر رو میرفت و میومد درست بود اما ساعت رو متوجه شدن چطور امکان داره
اینکه هوای ابری و بارانی رو در کل پرسیدم چون میزان رطوبت هوا حتی بر بوهای داخل منزل علاوه بر فضای بیرون تاثیر میذاره
و در مورد پست قبلی که در مورد تاخیر دریافت عمیق بو بود
اگه امکانش هست و تمرینهای فیزیکی مخصوص تقویت بویایی هست پیشنهاد بدید چون من مشکلی در دریافت سریع بو ندارم مشکل من اینکه که بوها از check point ها سریع عبور میکنن و من بعضا در وهله اول قادر به دریافت تمامی نت ها ی بوی منتشر شده در فضا رو نیستم البته اگه فرصت دارید و مزاحمتی ندارد جوابها رو بفرمایید
همیشه در پناه حق و سلامت باشید انشاالله
سلام و عرض احترام مجدد جناب اسعدی بزرگوار
و ممنون بابت وقتیکه گذاشتید
جناب اسعدی بزرگوار من سوالم در مورد زمان دقیقی بود که هاچیکو متوجه میشد و به سراغ قطار میرفت و این رویه رو بعد از مرگ هم ادامه داد
بعد از مرگ که میزان بو نوسان ندارد که متوجه ساعت بازگشت بشه
و اگه فقط اون مسیر رو میرفت و میومد درست بود اما ساعت رو متوجه شدن چطور امکان داره
اینکه هوای ابری و بارانی رو در کل پرسیدم چون میزان رطوبت هوا حتی بر بوهای داخل منزل علاوه بر فضای بیرون تاثیر میذاره
و در مورد پست قبلی که در مورد تاخیر دریافت عمیق بو بود
اگه امکانش هست و تمرینهای فیزیکی مخصوص تقویت بویایی هست پیشنهاد بدید چون من مشکلی در دریافت سریع بو ندارم مشکل من اینکه که بوها از check point ها سریع عبور میکنن و من بعضا در وهله اول قادر به دریافت تمامی نت ها ی بوی منتشر شده در فضا رو نیستم البته اگه فرصت دارید و مزاحمتی ندارد جوابها رو بفرمایید
همیشه در پناه حق و سلامت باشید انشاالله
با احترام مجدد
بانوی فرهیخته باید توجه داشته باشیم که تمام موجودات زنده به طریق منحصربفرد از نوع خودشان، متوجه گذر زمان میشوند حتی میکرو ارگانیسمها نیز با تغییرات بیولوژیکی و برنامههای زیستی از تقسیم یا تکثیر و رشد و نمو خودشان، به نوعی میتوانند گذر زمان را متوجه شوند و براساس همان گذر زمان، برنامههای بیولوژیکی خودشان را انجام میدهند.
در مورد سگها هم همینطور است یعنی آنها هم گذر زمان را متوجه میشوند و هاچیکو بخاطر عادتی که قبل از مرگ صاحبش برای چند سال تکرار کرده بود یعنی همراه با صاحبش به ایستگاه قطار میرفته و برمیگشته، براساس همین رفتار عادتی و تکرار آن عادت برای هر روز در سالهای متوالی، توانسته بود گذر زمان را برای بازگشت صاحبش را درک کند. در واقع حس بویایی و حس بینایی و لامسه ی سگها بخاطر انس گرفتن با صاحبشان، فعال میشود و حرکات و رفتارها و حتی حرفهای صاحبشان مثلاً اگر درخواستی از سگش دارد، را متوجه میشوند. فلذا هاچیکو صرفاً بر مبنای رد بوی صاحبش گذر زمان را متوجه نمیشد بلکه با تغییرات روزمره یعنی الان صبح است و تا چند ساعت دیگه عصر خواهد شد، گذر زمان را متوجه میشد و به ایستگاه قطار میرفت.
شایان ذکر است که جانوران با متوجه شدن گذر زمان در طول روز و شب، به چرخهی زندگی خودشان ادامه میدهند و اغلب جانوران در هنگام شب، استراحت و خواب را برای چرخهی زندگی خودشان انتخاب میکنند و صبح و روشنایی روز را برای گشت و گذار و شکار میپردازند. بنابراین گذر زمان در جانداران قابل تأمل است.
اما هیچ موجودی منجمله خود ما انسانها، هنوز قادر به درک زمان نیستیم. ما فقط گذر زمان را میفهمیم و با فرآیندهای روز و شب و تغییرات فصلها، مقیاسی برای گذر زمان تعیین کردیم تا برای ما، زمان معنا داشته باشد. اما همچنان از درک ماهیت و جنس زمان، عاجزیم...
آیا ابتدا زمان آفرینش شده است یا مکان؟ یا هر دو؟
چه ارتباطی بین ماهیت زمان و مکان وجود دارد؟
چگونه ممکن است زمان در یک مکان بصورت خطی و در مکان دیگر بصورت متناوب باشد؟
ارتباط زمان با روح انسانها چگونه است؟
آیا اولویت زندگی و زنده بودن در جهان از زمان روانشناختی تبعیت میکند یا زمان زیستشناختی؟
روح انسانها بعد از مرگ زمان را چگونه میفهمد؟
ارتباط خداوند با زمان چیست؟
اگر همه چیز در ارادهی ذات قدرت بیانتهای خداوند است، پس زمان، قبل از آفرینش انرژی تاریک یا حجم تاریک که فضا نامیده میشود، چگونه بوده است؟
چه ارتباطی بین زمان تاریکی و زمان روشنایی وجود دارد؟
..............................
در مورد سوال دوم هم عارضم که تکنیک خاصی واقعاً وجود ندارد و اگر سیستم بویایی شما بصورت ژنتیکی اینگونه باشد یعنی از همان دورانی که همه چیز یادتان میآید، دیگر بایستی به این مورد عادت زیستی داشته باشید و اگر بصورت پاتوژنیک باشد، بایستی همان موارد قبلی که مطرح نمودم همراه با بونوازی قهوهی آسیاب نشده هر روز به مدت ۳۰ ثانیه برای دفعات ۱۰ بار در منزل که این امر باعث خنثی سازی سیستم بویایی شما شده و آمادگی اولیه برای پذیرش بوهای اطراف را بصورت دقیق و درست یعنی اگر بو رقیق است بصورت رقیق و اگر بو غلیظ است بصورت غلیظ، متوجه شود. دقت فرمایید که بونوازی قهوه حتما بصورت آسیاب نشده باشد چراکه اگر آسیاب شده را بونوازی کنید، ذرات قهوه به مجاری تنفسی شما نفوذ میکنند و باعث سوزش مجاری تنفسی شما خواهد شد.
سپاس از همراهی شما بانوی محترم...
سلام و عرض احترام مجدد
سپاس فراوان از شما جناب اسعدی بزرگوار
همواره در پناه امن خداوند باشید