تاثیر خاطره و تجربه بر رایحه

درود مجدد جناب وقوعی عزیز

درحال ولگردی در عطرافشان، سری به ابن صفحه زدم تا نظرات جدید رو ببینم که با دیدن کامنت بانو marrry تازه متوجه شدم چقدر هنرمندانه و عالی، خاطرات خوب سفرها رو برای خودشون زنده نگه میدارن. احسنت بر این بانوی بزرگوار و صد افسوس بر امثال ما که هرگز چنین سیاستی به ذهنمون نرسیده بود (چیزی که دیده میشه اینه که اکثریت مردم سعی میکنن به زور عکس و فیلم خاطرات رو زنده نگه دارن)

البته از طرفی هم خودم شخصاً با واژه «گذشته» چندان میانه خوبی ندارم. مثلا زیاد اهل گرفتن عکس نیستم (باور میکنین با دوربین گوشیم هنوزم بلد نیستم کار کنم؟!!) طوریکه صفت «آقای فراری از دوربین» در دوران کار اجرایی، همیشه توسط همکاران به بنده نسبت داده میشد.

مدتی قبل قصد داشتم بخش کوتاهی از یک سخنرانی که سالها قبل برای بزرگان صنعت کشورمون رو داشتم، تقطیع کرده و برای دانشجویان پخش کنم. پیداش نکردم و بدتر اینکه تازه متوجه شدم که نه تنها اون فیلم که تمامی فیلمها و عکسهای بنده بطور کامل از بین رفته! هارد خراب رو بردم برای تعمیر. بنده خدا گفت تعمیر نمیشه. تشکر کردم و اومدم بیرون و انداختمش داخل سطل زباله یا بهتر بگم بیش از 95درصد «تمام گذشته‌های خودم« رو انداختم دور! به همین راحتی. 

بهرحال «گذشته‌ها گذشته» برای اکثریت، در حکم یک شعار هست و برای عده قلیلی یک «واقعیت در زندگی» که همیشه سعی کردم جزو گروه دوم باشم یا حداقل اداشون رو دربیارم.

برگردیم به موضوع اصلی:

برای کسانی که خاطرات و گذشته‌ها براشون اهمیت داره، ابتکارعمل خانم marrry در نگه داشتن خاطرات خوب، چیزی نیست که از بین بره. یعنی دقیقاً موضوع و ماهیت سوال شما بر اهمیت تداعی خاطرات با روایح.

به عبارت دیگه به نظر میرسه تداعی گذشته با روایح، چیزی از جنس تداعی گذشته توسط عکس و فیلم نیست و بسیار قوی‌تر و محکم‌‌تر عمل میکنه

حالا که تا اینجا اومدیم یکی دو خاطره مرتبط بگم برای تلطیف فضا:

1) برادر کوچکم (یه جورایی خودم بزرگش کردم) که برخلاف بنده بسیار اهل گرفتن عکس و فیلمه، روزی در عالم برادری و شوخی ـ جدی بهم گفت: داداش. حداقل یه عکس خوب از خودت داشته باش که اگه روزی مُردی عکسی داشته باشیم بذاریم سر قبرت!! :))))

2) تجربه مشابه ولی ناخواستۀ بانوی محترم فوق‌الذکر رو در یکی از سفرهام به یکی از کشورهای دوست و برادر در آسیای میانه داشتم. معمولا در سفرهام عطر به همراه نمیبرم. اما اسپری بدن و این چیزها طبیعتاً از الزاماته. یادمه پرواز دیر شده بود و چمدونم رو با عجله بسته بودم و در هتل کشور مقصد وقتی بازش کردم دیدم اسپری خوشبوکننده سرویس بهداشتی رو بجای اسپری بدن برداشتم!(هردوشون رو روز قبل از سفر از فروشگاه خریده بودیم و هنوز داخل مشما بودن و بنده هم موقع بستن چمدون دقت نکرده بودم) اولش خواستم برم از فروشگاه بخرم. ولی هنوزم نفهمیدم چرا فرصت نشد! شاید چون کارهای مهمتر از خرید داشتیم :)

نتیجه اخلاقی: بعد از بازگشت به ایران، تا مدتها هرزمان میرفتم سرویس بهداشتی، خاطرات خوب کشور دوست و برادر در ذهنم طوری زنده میشد که هیچ عکس و فیلمی قادر به تداعی این خاطرات خوب نبود :)))))

3) در یکی دیگر از سفرهام به یک کشور دوست و برادر (ببخشید این یکی رو بهتره بگیم دوست و خواهر!!!) در آسیای جنوب‌شرق، رایحه‌ای به مشامم خورد که هنوز هم عنوان تهوع‌آورترین و فجیع‌ترین رایحه رو برام داره. بوی نوعی سُس مخصوص غذا که نمیدونم چرا اینقدر اصرار داشتن تو همه غذاهاشون استفاده کنن(من بهش میگفتم بوی موش مُرده!) میدونین که در فرهنگ کشورهای آسیای جنوبشرق، دکه های غذاخوری به وفور در گوشه و کنار همه خیابونها هست و اینکه چه مکافاتی بابت این موضوع کشیدم و چقدر عرض خیابونها رو مجبور شدم طی کنم (اونهم در کشور راست فرمان برای خودروها) بماند. سرانجام هم بطور سرجمع با رعایت تمام نکات ایمنی، دو سه باری (گلاب به روی همه) بالا آوردم.

یکی دوسال بعد و در دفعه دومی که مجبور شدم به این کشور معطّر برم (مجبور که میگم چون برای بنده حکم ماموریت رو داشت وگرنه خداوکیلی تایلند چه جاذبه‌ای داره برای رفتن؟!!!) بعد از خروج از فرودگاه، بوی خوشایند و بهشتی این ماده عطرآگین(!) به مشامم خورد و مجبور شدم از راننده بخوام خودرو رو نگه داره و برم کنار خیابون و داخل جوی آب بالا بیارم! اون زمان هنوز کرونا نیومده بود، اما در اکثر مواقع توی خیابون به اجبار با ماسک تردد میکردم!

خلاصه اینکه سوالتون باعث شد بیشتر فکر کنم و به این نتیجه برسم که دنیای روایح (خوب یا بد) چه تداعی‌کننده عمیق و چه بسا وحشتناکی از گذشته‌هاست.

ببخشید سرتون رو هم درد آوردم

مانا باشید و برقرار